کنتاکتور یک کلید الکترومغناطیسی است که برای قطع و وصل کردن جریان الکتریکی در مدارهای قدرت، که معمولاً دارای جریان بالا هستند، به‌کار می‌رود. این دستگاه‌ها از نظر ساختاری شباهت زیادی به رله‌ها دارند؛ با این تفاوت که برای کنترل جریان‌های بسیار بالاتر، از چند آمپر تا چند هزار آمپر، طراحی شده‌اند.
عملکرد داخلی کنتاکتور
درون کنتاکتور، یک سیم‌پیچ یا بوبین وجود دارد که با عبور جریان الکتریکی از آن، میدان مغناطیسی تولید می‌شود. این میدان مغناطیسی یک اهرم متصل به کنتاکت‌ها را به حرکت در می‌آورد، که این حرکت باعث قطع یا وصل شدن کنتاکت‌ها می‌شود. کنترل کنتاکتورها می‌تواند به‌صورت دستی یا از طریق مدار فرمان انجام شود.
کاربردهای کنتاکتور
کنتاکتورها در کاربردهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند، از جمله:
- کنترل موتورهای الکتریکی: برای روشن و خاموش کردن و تغییر جهت حرکت موتورهای الکتریکی به کار می‌روند.
- سیستم‌های روشنایی: جهت کنترل روشن و خاموش کردن چراغ‌ها، تابلوهای تبلیغاتی و تجهیزات روشنایی.
- سیستم‌های گرمایشی و تهویه مطبوع: برای کنترل پمپ‌ها، فن‌ها و شیرهای سیستم‌های گرمایشی و تهویه مطبوع.
- تابلوهای برق صنعتی: به عنوان یکی از اجزای اصلی تابلوهای برق صنعتی برای راه‌اندازی، کنترل و حفاظت از موتورها، ژنراتورها و سایر تجهیزات الکتریکی.
مزایای استفاده از کنتاکتور
کنتاکتورها می‌توانند به‌طور خودکار توسط مدار فرمان کنترل شوند، که باعث افزایش کارایی و ایمنی سیستم می‌شود. همچنین این کلیدهای الکترومغناطیس از نظر مکانیکی و الکتریکی بسیار قابل اعتماد بوده و عمر طولانی دارند و مهمتر اینکه کنتاکتورها از تجهیزات الکتریکی در برابر اضافه بار، اتصال کوتاه و سایر خطرات محافظت می‌کنند استفاده از آنها بسیار آسان است.
انواع کنتاکتور
کنتاکتورها در انواع مختلفی با توجه به کاربرد، جریان قابل تحمل، ولتاژ و سایر مشخصات موجود هستند. برخی از رایج‌ترین انواع کنتاکتورها عبارتند از:
- کنتاکتورهای AC
- کنتاکتورهای DC
- کنتاکتورهای کم‌مصرف
- کنتاکتورهای قدرت
- کنتاکتورهای خلاء
برای انتخاب کنتاکتور مناسب باید به عوامل مختلفی از جمله جریان، ولتاژ، نوع بار و شرایط محیطی توجه کرد.
- جریان: جریان عبوری از کنتاکتور باید کمتر از جریان نامی آن باشد.
- ولتاژ: ولتاژ کنتاکتور باید با ولتاژ مدار مطابقت داشته باشد.
- نوع بار: نوع بار (موتور، لامپ و غیره) باید با نوع کنتاکتور مطابقت داشته باشد.
- شرایط محیطی: کنتاکتور باید برای شرایط محیطی مانند دما، رطوبت و گرد و غبار مناسب باشد.